Կազմեցին Հատիսի Վ. Վարդանյանի անվան միջն. դպրոցի աշակերտները

  ՊԱՏՄԱԿԱՆ ԱԿՆԱՐԿ

Մինչև 1978 թվականը Քյանքյան: Գյուղ` Աբովյանից 11 կմ հյուսիս-արևելք` Հատիս լեռան հյուսիսային լանջին: Ներկայիս բնակիչների նախնիները եկել են Բայազետից, Վասպուրականից, Շարախից: Մինչև 1988թ. գյուղում բնակվող այլազգի / քրդեր / բնակչության թիվը կազմել է 8%: Գյուղի վարչական տարածքը 3249.3 հա է: 1918-22թթ. գյուղում և շրջակայքում պահպանվել են միջնադարյան խաչքարերով գերեզմանոցներ: 1933թ. հիմնադրված կոլտնտեսությունը մասնագիտացված է եղել դաշտավարության և անասնապահության ուղղությամբ,

Կոտայքի մարզում՝ Կոտայքի սարավանդի հյուսիս-արեւելքում է 2528 մ բարձրությամբ Հատիս լեռնագագաթը՝ Կապուտան գյուղից մոտ 2.5 կմ հարավ-արեւելք: Ամբողջ սարավանդում հեռվից երեւում է կոնաձեւ լեռը, որի լանջերը կտրտված են խոր ձորակներով։ Մայիսի կեսին, երբ բարձրանում էինք, նույն ձորակներում դեռ ձյուն կար, լանջերին՝ գեղեցիկ զանգակներ ու դրանց նման ծաղիկներ, որոնց Մարտունու շրջանում «Ուլի ականջ» են անվանում։

Հատիսի ամրոցը տեղացիներն անվանում են նաեւ Քյոռօղլու ամրոց, Շամիրամի բերդ, պարզապես՝ Բերդ: Թե ինչո՞ւ են կապել Քյոռօղլու հետ, չգիտեմ։ Այդ կիսահեքիաթային, կիսաիրական կերպարը, ըստ պատումների, ապրել է 17-րդ դարում։ Իսկ մեր նշած ամրոցը հազարամյակների պատմություն ունի։

Կա կարծիք նաեւ, որ Հատիս լեռը խորհրդանշում է Արա գեղեցիկի անդրշիրիմյան կայանքը, որ արքան ողջ է: Միգուցե հենց այս լեռան գլխի ամրոցի աշտարակներից մեկի վրա է Շամիրամը դրել Արային, որ Արալեզները կենդանացնեն նրան։ Քանի որ ավանդույթը՝ Արայի ու Շամիրամի մասին, գալիս է շատ վաղուց։

Գյուղի   մեր բացօթյա դասարանը 

Այստեղ մենք պարում ենք,  երգում,  դաս ենք անում: