«ՀՀ ԼՈՌՈՒ ՄԱՐԶԻ ՅԱՂԴԱՆԻ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԴՊՐՈՑ » ՊՈԱԿ
" ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ YAGHDAN, LORU MARZ, RA" POAC
ՆԱԽԱԳԾԱՅԻՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔ ԿՈՐԱԾ ԳԱՆՁԵՐԻ ՀԵՏՔԵՐՈՎ
Բովանդակություն
ՆԵՐԱԾՈՒԹՅՈՒՆ -Մուտք էջ 3
I. ԴՐՎԱԳՆԵՐ ՀԱՅ- ՀՈՒՆԱԿԱՆ ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻՑ - էջ 5
II. ՀՈՒՆԱԿԱՆ ՀԵՏՔԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ - էջ 14
III. ԿՈՐԱԾ ԳԱՆՁԵՐԻ ՀԵՏՔԵՐՈՎ - էջ 22
(Յաղդան։Պատմական ակնարկ)
IV. ՏԵՂԱՆՈՒՆՆԵՐԻ ՑԱՆԿ
V. QR - ԿՈԴԵՐ
ՄՈՒՏՔԻ ԽՈՍՔ
Այս փոքրիկ գիրքը ծնվել է արվեստ ու մշակույթ սիրող պատանիների ու աղջիկների մտահաղացմամբ։
Երկար ու ձիգ 6 շաբաթները դարձան անհրաժեշտություն ,որ լույս աշխարհ գա երկար ճանապարհ անցած այս գիրքը ։
Ուսումնասիրություններն ու փաստահավաքչությունը աշակերտներիս քրտնաջան աշխատանքի արդյունքը դարձան։
Ուսումնասիրությունների արդյունքում նրանք կարողացան ներկայանալ հմտություններով և կարողունակություններով, իրենց բացահայտեցին ոչ միայն կրթության բնագավառում,այլև կարողացան անդրադառնալ Հայաստանում բնակվող հունական համայնքի պատմությանը ,ազգային մշակույթին, ավանդություններին և առկա խնդիրներին։
ԴՐՎԱԳՆԵՐ ՀԱՅ - ՀՈՒՆԱԿԱՆ ՓՈԽԸՆԿԱԼՈՂ ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻՑ
ԵՐԵՎԱՆ / Ερεβάν Աթենք /Πάμε Αθήνα
Հայաստանի հունարեն արձանագրությունները
Հայերն ու հույները աշխարհի հնագույն ժողովուրդներից են ,և ինչպես ցույց են տվել մեծագույն ուսումնասիրողները , այս երկու ազգերի բարեկամական կապերը գալիս են դարերի խորքից՝ դեռևս նախապատմական ժամանակներց ,երբ հնդեվրոպական ծագում ունեցող այս երկու ժողովուրդների նախնիները խոսում էին միևնույն լեզվով և ապրում էին մի տարածաշրջանում , որը գիտության մեջ կոչվում է հնդեվրոպական նախահայրենիք, իսկ լեզվաընտանիքը՝հնդեվրոպական։ Հույն հեղինակների վկայությունները
պատմական են , քաղաքակրթական արժեքներ են 2 ազգերի համար։
Հին Հունաստանի հոմերոսյան դարաշրջանը, որը հաճախ կոչվում է միկենյան ժամանակաշրջան, ընդգրկում է մոտավորապես մ.թ.ա. 16-12-րդ դարերը։ Այն անվանվել է լեգենդար բանաստեղծ Հոմերոսի պատվին, ով ստեղծել է «Իլիական» և «Ոդիսական» էպիկական պոեմները, որոնք համարվում են հունական գրականության հիմնարար գործեր։ Այս դարաշրջանը բնութագրվում է միկենյան քաղաքակրթության նշանավորությամբ, որը հայտնի է իր տպավորիչ պալատներով, ռազմիկների արիստոկրատիայով ։
Հայ-հունական հարաբերությունների մասին պահպանված բազմաթիվ վկայություններից մեկն էլ Հոմերոսի « Իլիականն » է, որտեղ հայերը հիշատակվում են «արիներ» անվամբ։
Η «Ιλιάδα» του Ομήρου, όπου οι Αρμένιοι αναφέρονται ως «Άριοι», είναι ένα από τα πολλά διατηρημένα τεκμήρια των αρμενικών-ελληνικών σχέσεων.
Ὅμηρος (εικ. 3)
Ο Όμηρος (αρχαία ελληνικά: Ὅμηρος) είναι αρχαίος Έλληνας επικός ποιητής. Σύμφωνα με το μύθο, ένας τυφλός τραγουδιστής. Τα πρώτα και πιο σημαντικά μνημεία της αρχαίας γραμματείας - τα επικά ποιήματα "Ιλιάδα" και "Οδύσσεια" ανήκουν στην πένα του Ομήρου.
ՀԻՆ ՀՈՒՅՆԵՐ
Հույներ,ազգ, որի մայրենի լեզուն համարվում է հունարենը։Հույն ժողովուրդը ,ինչպեսև հայ ժողովուրդը , համարվում է էթնիկ խումբ , որի ծագումը Հունաստան, Կիպրոս , Պոնտոս և հարևան շրջաններն են ։ Այսօր գոյություն ունի 2 հունական պետություն ՝ Հունաստան և Կիպրոս ։ Հույների թիվը աշխարհում կազմում է ավելի քան 18 միլիոն։
Οι Έλληνες, ένα έθνος του οποίου η μητρική γλώσσα θεωρείται ελληνική Ο ελληνικός λαός, όπως και ο αρμενικός λαός, θεωρείται μια εθνότητα της οποίας η καταγωγή είναι η Ελλάδα, η Κύπρος και οι γειτονικές περιοχές. Σήμερα υπάρχουν 2 ελληνικά κράτη: η Ελλάδα και η Κύπρος Ο αριθμός των Ελλήνων στον κόσμο είναι 18 εκατομμύρια.
Հին հունարեն (հուն․՝ Αρχαία ελληνική γλώσσα), հնդեվրոպական լեզվախմբի լեզու, հունարենի նախնին, որը տարածված է եղել հունական մարդաշխարհում մ.թ.ա. 2 հազարամյակից մինչև մ. թ. 6-րդ դար։
Առանձնացնում են լեզվի զարգացման տարբեր ժամանակահատվածներ՝ նախահունարեն (մ.թ.ա. 20-17-րդ դարեր), միկեներեն (մ.թ.ա.16-12-րդ դարեր), պոստմիկեներեն (մ.թ.ա. 11-9-րդ դարեր), հնամենի (մ.թ.ա. 8-6-րդ դարեր), դասական (մ.թ.ա. 5-4-րդ դարեր), հելլենիստական (մ.թ.ա. 3-րդ դարից - մ.թ. 6-րդ դար)։ Լեզվի զարգացման ամեն աստիճանին եղել են զգալիորեն տարբերվող բարբառներ։
Հին հունարենը Պտղոմեոսի, Հոմերոսի և այլ դասական հույն գրողների լեզուն էր եղել։ Միջնադարում դարձել է Բյուզանդիայի գրական լեզուն, դասականի կարգավիճակ է ստացել Արևելյան Եվրոպայում Վերածննդի ժամանակ և ազդել է նոր հունարենի - կաֆարևուսայի զարգացմանը։
--------------------------------------------------------------------
Αα — Ալֆա, Ββ — Բետա, Γγ — Գամմա, Δδ — Դելտա, Εε — Էպսիլոն, Ζζ — Ձետա, Ηη — Էտա, Θθ — Տետա, Ιι — Յոտա, Κκ — Կապպա, Λλ — Լյամբդա, Μμ — Մյու, Νν — Նյու, Ξξ — Քսի, Οο — Օմիկրոն, Ππ — Պի, Ρρ — Ռո, Σσς — Սիգմա, Ττ — Տաու, Υυ — Իփսիլոն, Φφ — Ֆի, Χχ — Խի, Ψψ — Փսի, Ωω — Օմեգա
Հայերենի այբուբեն կամ հայոց գրեր, հայերենի հնչյունաբանական գրերի համակարգը, որը ստեղծվել է Մեսրոպ Մաշտոցի կողմից հայերենի համար։ Հայերեն գիրը ստեղծողի անունով հաճախ անվանվում է նաև մեսրոպյան գիր կամ մեսրոպյան այբուբեն։
Գրերի գյուտը տեղի է ունեցել 405 թվականին։ Մեսրոպյան այբուբենն ունի 36 տառ, որոնք ունեն գործառական ինքնատիպություն՝ սերում են այլագիր կամ հայագիր նախատիպերից։ 11-րդ դարում ավելացվել է ևս երեք տառ՝և, Օ, Ֆ։ 11-րդ դարից ի վեր հայերենի գրային համակարգում գրեթե փոփոխություններ չեն եղել։
Նախամեսրոպյան շրջանում հայերեն գրի և գրականության առկայությունը միանշանակորեն չի ընդունվում հայերենագետների կողմից։ Նրանց մի մասը գտնում է, որ նախամեսրոպյան շրջանում հայերը ունեցել են գիր և գրակա- նություն, իսկ մյուս մասը հերքում է այս տեսակետը։Ժամանակակից արևելա- հայերենի այբուբենն ունի 39 տառ, որտեղ «ու»-ն համարվում է առանձին տառ, իսկ «ւ» տառը և «և» կցագիրը հանված են այբուբենից։ Այբուբենում տառերի թիվը նույնպես միանշանակորեն չի ընդունվում հայերենագետների կողմից։ Հայկական գիրը միատարր ու միատիպ չէ և ներկայացված է մի
շարք տարատեսակներով, որոնք անվանվում են գրատեսակներ։
II. ՀՈՒՆԱԿԱՆ ՀԵՏՔԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ
(Μυθολογία, ελληνοαρμενικοί θεοί)
ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀԵՏՔ
1-ին նկարում ՝ Արարատ լեռը,2-րդում ՝ Օլիմպոսը
Բարձրանում է նա տիեզերքի սրտին՝ Ալեզարդ գլուխը Աստծու կրծքին... ( Ավետիս Ահարոնյան, «Մասիս» )
Հայերը Հունաստանում
Հայերը Հունաստանում զանգվածային բնակություն են հաստատել V-VI դարերից։ Հայկական պետականության անկման և պարսկա-բյուզանդական պատերազմների պատճառով շատ հայեր ապաստանել են Հունաստանում։ Բյուզանդական կայսրության (որի մասն էր կազմում Հունաստանը) կայսրերը պետության սահմաններն ապահովելու նպատակով VI-VII դդ. բազմաթիվ հայերի (շուրջ 30 հզ.) գաղթեցրել և բնակեցրել են Թրակիայում ու Մակեդոնիայում։
https://www.youtube.com/watch?v=JfA0_2w2WqI
Հույները Հայաստանում
Հայաստանում հույները բնակվել են դեռևս Տիգրան Մեծի օրոք, երբ վերջինս գաղթեցրեց նրանց Կիլիկիայից Տիգրանակերտ։ Սակայն հույների մեծ ներհոսք եղավ ավելի քան 2 հարյուր տարի առաջ՝1760-ականներին, երբ վրաց թագավոր Հերակլի II -ի հրավերով պատմական Պոնտոսի Արգիրուպոլիս (Գյումուշխանե-Թուրքիաքաղաքից ) մեծ թվով հույն հանքափորներ են տեղափոխվել և բնակություն հաստատել Հայաստանում ․․․ Սյունիքում (հատկապես Կապանում), Սիս Մադանում։ Հիմնականում հույների ուժերով է կառուցվել նախ Ախթալայի արծաթաձուլական, իսկ 1770 թվականին՝ Ալավերդու, այնուհետև՝ Շամլուղի պղնձաձուլական գործարանները։
Մեծ Հայքը և Պոնտոսը համատեղ ուժերով էին գրավելու Կապադով - կիան, որի տարածքն անցնելու էր Պոնտոսին, իսկ մարդկային և շարժա- կան գույքերը՝ Մեծ Հայքին։
Մեծ Հայքին իրավունք էր վերապահվում նվաճել Սիրիան, Միջագետքը, Միջերկրական ծովի արևելյան ափին գտնվող երկրները, արևելյան Անդրկովկասը։
Պոնտոսին իրավունք էր վերապահվում նվաճել Փոքր Ասիան՝ Հռոմին հպատակ երկրները։
Դաշինքն ամրապնդելու համար Տիգրան Մեծը ամուսնանում էր Միհրդատի դուստր Կլեոպատրայի հետ, որը դառնում էր Մեծ Հայքի թագուհի։
Պանագիա Սումելա վանքը Պոնտոսի տարածքում հունական ուղղափառ ամենահայտնի սրբավայրերից մեկն է և համարվում է պոնտական հելլենիզմի խորհրդանիշը: 386թ․ Աթենքից երկու վանական՝ Բարնաբասը և Սոփրոնիոսը Մելա լեռան վրա՝ Տրապիզոնից ոչ շատ հեռու հիմնեցին այս վանքը՝ նվիրված Աստվածածնի աթենական սրբապատկերին, որը, ըստ ավանդույթի, նոր տեղանք էր փոխադրվել հրեշտակների միջոցով: Սրբապատկերի հեղինակը հենց ինքը Ղուկաս Ավետարանիչն է: 1923թ․վանքի հոգևորականները Փոքր Ասիայի և Պոնտոսի ամբողջ քրիստոնյա բնակչության հետ լքեցին վանքը և Լոզանի պայմանագրի համաձայն՝ վերաբնակվեցին Հունաստանում: Սրբավայրը 1629 տարվա գոյությունից հետո թալանվեց թուրք ազգայնականների կողմից:
Տրապիզոն Τραπεζούντα
Հազարամյա պատմության անխոս և կենդանի վկաները ․
(Համշենահայուհի)
Կորած գանձերի հետքերով
------------------------------------------------------------------
En la región de Anatolia, actual República de Turquía, preexistían diversas culturas y pueblos originarios antes de la llegada de los turcos en el siglo XI. Tres de ellos, los armenios, los griegos pónticos y los asirios, todos cristianos, fueron desterrados y exterminados de su propio suelo de la peor manera, sufriendo genocidios y discriminación, y las heridas aún están abiertas porque el Estado turco no reconoce ni repara este crimen.
Հույներին և հայերին միավորում է ցավը։ Ահա թե ինչու ,ի հիշատակ նախնիների ցեղասպանության զոհերի, ամեն տարի ապրիլի 24-ին հույները կանգնում են հայերի կողքին , իսկ մայիսի 19 -ին հայերը՝ հույների ։
Յաղդան․ գյուղ Հայաստանի Լոռու մարզի Լոռի Բերդ համայնքում։Գյուղի անվան ստուգաբանությունը կապվում է Եղիտանք հայկական անվան հետ և նշանակում է յուղով հարուստ։
Գյուղը գտնվում է ծովի մակերևույթից 1350մետր բարձրության վրա , Ստեփանավան քաղաքից մոտ 8 կմ արևելք,իսկ մարզկենտրոնից ՝ 37 կմ հյուսիս - արևմուտք ։
Հայաստանի ազգային արխիվում ( տեղեկությունն ըստ Ագապի Խուրշուդյանի ) պահպանվող ծխամատյաններում Յաղդանը հիշատակվում է Կողոս ( Կողես ) գյուղի հետ՝ 1782 թվականից։
«Յաղդան » անվան հետ կապված կա ևս մեկ տարբերակ՝ jardin -ժաղդըն- ժաղդըն- պարտեզ։ Գյուղը շրջապատված է եղել երփներանգ ծաղիկներով և նման է եղել պարտեզի ։ Եկվորները հիացել են գյուղի գեղեցկությամբ և այն անվանարկելով կոչել Յաղդան ։
Ստեփանավան - Յաղդան ճանապարհի աջ կողմում վեր է խոյանում մի հուշարձան -կոթող՝ նվիրված Մեծ Հայրենականի տարիներին զոհվածների հիշատակին։
Թևավոր խաչքար (13-րդ դար)
ՆԱԽՆԻՆԵՐԻ ԿԱՆՉԸ
Κάθε πρωί οι αναμνήσεις μου ξανάΜε παίρνουν μακριά στο σμαράγδιΑπό πού από τα βήματα των παιδικών μου χρόνων;Ένα ελάφι πίνει νερό της βροχής.Αυτά τα βουνά με άρωμα λουλουδιών με απομακρύνουνΑυτά τα ύψη με πάνε πίσωΌπου ένας άντρας κοιτάζει πάνω από τα σύννεφα,Κοιτάζει κάτω στο πέταγμα του αετού.Παίρνουν αυτό το ιερό σπίτι,Που τότε μεγάλωσε τόσο πολύΈγινε ένας κόσμος για μένα,Και έγινε μια άπειρη πατρίδα. ( Χάμο Σαχιάν)
Պոնտոսի հույներ (Կորած գանձերի հետքերով)
Yagdan, είσαι η ανάσα μου
Είσαι η ουσία μου
λαχτάρα να φύγει
είσαι το λίκνο μου
Το μισό μου σπίτι
Μην τους αφήσετε να φύγουν
Μια δάδα τις προάλλες.
θέλω μια αγκαλιά
Και μην το χάσετε 13-րդ դար
θέλω να ξεκουραστώ
Κλείδωσε στην αγκαλιά σου.
αγάπη μου Yagdan,
Μια ανοιχτή πληγή στην καρδιά μου.
Յաղդանի վերջին մեծահասակ հույները ․Լենա և Քսենոֆոն Կիտյուկովներ
ՈՐՊԵՍ ՎԵՐՋԱԲԱՆ - ԳՏՆՎԱԾ ՅԱՂԴԱՆ
Ասում են , որ գյուղը մեռնող է ։ Դա այդպես չէ ․ եկեք Յաղդան և կտեսնեք կանգուն տներ , երեխաների ծափ ու ծիծաղ , հյուրընկալ երտասարդ ընտանիքների , ում համար աշխարհի ամենագեղեցիկ անկյունը այս նվիրական մի կտոր հողն է ։
Աշխույժ է գյուղը հենց թեկուզ դպրոցով , ուր սովորում են 50-ից ավելի հայ և հունական արմատներով երեխաներ ։ Գյուղ պահողը մենք ենք , մեր նպատակներով ու գաղափարներով ։ Հայրենիքի հիմքը գյուղն է։
Մեր նպատակը մեկն է ՝ Յաղդանը դարձնել զբոսաշրջության հետաքրքիր վայր ։ Պահել հունական հետքը , հարգել այն մշակույթը , որը համաշխարհային պատմության հիմքն է ։
Λένε ότι το χωριό πεθαίνει. Δεν είναι έτσι. Ελάτε στη Yaghda και θα δείτε όρθια σπίτια, χειροκροτήματα και γέλια παιδιών, φιλόξενες νεαρές οικογένειες, για τις οποίες η πιο όμορφη γωνιά του κόσμου είναι αυτό το αγαπημένο κομμάτι γης. Το χωριό είναι ζωντανό ακόμα και με το σχολείο, όπου φοιτούν περισσότερα από 50 Αρμένια και Ελληνόπουλα. Είμαστε οι φύλακες του χωριού, με τους στόχους και τις ιδέες μας. Η βάση της πατρίδας είναι το χωριό. Στόχος μας είναι να κάνουμε το Yaghdan ένα ενδιαφέρον μέρος για τουρισμό
ՖՈՏՈԽՐՈՆԿԱ
(Պոնտոսի գանձերը)
----------------------------------------------------------------
2.Οι νεκροί ζητούν Δικαίωση Γενοκτονία Ποντίων
Մեր շնորհակալությունն ենք հայտնում <<Գրետա Շալիկո Շերմազանյաններ >> բարեգործական հիմնադրամին , Յաղդանի բնակիչներ Լենա և Քսենոֆոն Քիթյուկովներին, Աիդա Լազարևային, Ագապի Խուրշուդյանին, և հատուկ շնորհակալություն ՝ Արգիշտի Փերիխանյանին ՝ դրոնային տեսանյութերի համար։( You Tube Channel) :
QR կոդերի էջերը
1․Վիքիպեդիա․ հնդեվրոպական լեզուներ -էջ 6
2․Ոդիսևսի արկածները էջ 7
3․Հայոց տառեր ։Երգ էջ 13
4․ Կյանք ՝միլիոն ու կես ։ Երգ էջ 16
5․ Անատոլիայի քրիստոնյաները (պար ) ։
Վասիլիս Պետրոպուլոս էջ 17
6․ Օլիմպիկոս ։ Հայերեն մուլտֆիլմ էջ 18
7․ Ցեղասպանություն ։ Ֆիլմ էջ23
8․Յաղդան ։ Երգ էջ24
9․ Մահացածները պահանջում են արդարություն Պոնտոսի ցեղասպանություն
ԿԱԶՄՈՂՆԵՐ՝
7-րդ դասարանի աշակերտներ
1.Է․Սիրադեղյան
2․Մ․Մնացականյան
3․Ն․Մելիքսեթյան
Ղեկավար ՝ Ս․Ավագյան
2023-2024 ուստարի
«ՀՀ ԼՈՌՈՒ ՄԱՐԶԻ ՅԱՂԴԱՆԻ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԴՊՐՈՑ » ՊՈԱԿ
" ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ YAGHDAN, LORU MARZ, RA" POAC
ՆԱԽԱԳԾԱՅԻՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔ ԿՈՐԱԾ ԳԱՆՁԵՐԻ ՀԵՏՔԵՐՈՎ
Բովանդակություն
ՆԵՐԱԾՈՒԹՅՈՒՆ -Մուտք էջ 3
I. ԴՐՎԱԳՆԵՐ ՀԱՅ- ՀՈՒՆԱԿԱՆ ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻՑ - էջ 5
II. ՀՈՒՆԱԿԱՆ ՀԵՏՔԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ - էջ 14
III. ԿՈՐԱԾ ԳԱՆՁԵՐԻ ՀԵՏՔԵՐՈՎ - էջ 22
(Յաղդան։Պատմական ակնարկ)
IV. ՏԵՂԱՆՈՒՆՆԵՐԻ ՑԱՆԿ
V. QR - ԿՈԴԵՐ
ՄՈՒՏՔԻ ԽՈՍՔ
Այս փոքրիկ գիրքը ծնվել է արվեստ ու մշակույթ սիրող պատանիների ու աղջիկների մտահաղացմամբ։
Երկար ու ձիգ 6 շաբաթները դարձան անհրաժեշտություն ,որ լույս աշխարհ գա երկար ճանապարհ անցած այս գիրքը ։
Ուսումնասիրություններն ու փաստահավաքչությունը աշակերտներիս քրտնաջան աշխատանքի արդյունքը դարձան։
Ուսումնասիրությունների արդյունքում նրանք կարողացան ներկայանալ հմտություններով և կարողունակություններով, իրենց բացահայտեցին ոչ միայն կրթության բնագավառում,այլև կարողացան անդրադառնալ Հայաստանում բնակվող հունական համայնքի պատմությանը ,ազգային մշակույթին, ավանդություններին և առկա խնդիրներին։
- < BEGINNING
- END >
-
DOWNLOAD
-
LIKE
-
COMMENT(1)
-
SHARE
-
BUY THIS BOOK
(from $8.39+) -
BUY THIS BOOK
(from $8.39+) - DOWNLOAD
- LIKE
- COMMENT (1)
- SHARE
- Report
-
BUY
-
LIKE
-
COMMENT(1)
-
SHARE
- Excessive Violence
- Harassment
- Offensive Pictures
- Spelling & Grammar Errors
- Unfinished
- Other Problem
COMMENTS
Click 'X' to report any negative comments. Thanks!