ΑΓΡΙΑ ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ

(θηλαστικά)(θηλαστικά)

ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΡΠΕΝΗΣΙΟΥ

Νοέμβριος 2018

Επιστημονική Επιμέλεια: Κατσογιάννη Μαρία, Δασοπόνος - Αναπλ.Υπεύθυνη

Επιμέλεια 'Εκδοσης: Κοπανάκης Μανώλης, Μηχανολόγος - Υπεύθυνος

Κούτρας Παναγιώτης, Τεχνολόγος Γεωπόνος

Φλώρου Κυριακή, Φυσικής Αγωγής

ISBN: 978-618-82626-1-4

Ευχαριστούμε θερμά τους φυσιοδίφες – συνεργάτες μας

 Η.Τσέλο και Π.Παλαιό για το φωτογραφικό υλικό και τις πληροφορίες από τις παρατηρήσεις τους, τον Δρ.Θωμαϊδη, καθηγητή Τ.Ε.Ι. Στερεάς Ελλάδας, τμ. Δασοπονίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Καρπενησίου, τον Δρ. Μήτσαινα, Λέκτορα του τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών και τον Δρ. Ζόγκαρη, Γεωγράφο-Βιολόγο στο ΕΛΚΕΘΕ για το επιστημονικό υλικό που μας παραχώρησαν. 

Θηλαστικά

Ο Λύκος, δυνατός και συντροφικός

Εξαιρετικά προσαρμοστικό είδος με ευρεία γεωγραφική εξάπλωση σε όλο το βόρειο ημισφαίριο. Στη χώρα μας αναφέρονται γύρω στα 700 άτομα, κυρίως στα βουνά της Κεντρικής και Βόρειας Ελλάδας. Χρειάζεται περίπου 3 κιλά τροφή ημερησίως με προτίμηση στα οπληφόρα θηράματα, τα οποία συλλαμβάνει ευκολότερα το χειμώνα σε χιονοσκεπή μέρη. Κτηνοτροφικά ζώα, μικρά θηλαστικά αλλά και τροφικά υπολείμματα συμπληρώνουν το διαιτολόγιο του. Είναι νυκτόβιο ζώο, κολυμπά καλά, αναπτύσσει ταχύτητα 40-45χλμ/ωρα και μπορεί να καλύπτει μεγάλες αποστάσεις πριν κουρνιάσει στη φωλιά του σε κοιλότητες ή στοές. Η επικράτεια του κυμαίνεται ανάλογα τον πληθυσμό και τη διαθέσιμη τροφή αλλά έχει παρατηρηθεί ότι ξεπερνά τα 100 τ.χλμ. Τα ίχνη του μοιάζουν με μεγάλου σκύλου  (11*10εκ. μπροστά και 8*7εκ. πίσω).  

Η καφέ αρκούδα, σύμβολο δύναμης και θάρρους

Παρόλο που κινδύνευε με εξαφάνιση στην Ευρώπη ο πληθυσμός της παρουσιάζει ανάκαμψη. Στην Ελλάδα η οροσειρά της Πίνδου είναι η νοτιότερη θέση εξάπλωσης της. Ζει σε δασώδεις περιοχές στα ορεινά και ημιορεινά, όπου βρίσκει τροφή και μπορεί να διαχειμάσει, αλλά τα τελευταία χρόνια εντοπίζεται και σε πεδινές περιοχές, Τρέφεται κυρίως με φυτικά αλλά και ζωικά προϊόντα κατά τη διάρκεια της νύχτας. Κύριες απειλές για το προστατευόμενο είδος αποτελούν η λαθροθηρία,, τα δηλητηριασμένα δολώματα και η υποβάθμιση του ενδιαιτήματος από μεγάλα κατασκευαστικά έργα ή φυσικές καταστροφές. Διαθέτει εξαιρετική όσφρηση και ακοή κι ενοχλείται από ανθρωπογενείς θορύβους, τους οποίους και αποφεύγει. Το ίχνος του πίσω ποδιού είναι χαρακτηριστικό καθώς πατάει ολόκληρο το πέλμα  (13x25 εκ.)

και στηρίζει το ζώο βάρους 100-320 κιλών.

Λύγκας, ακριβοθώρητος και μυστηριώδης

Το αιλουροειδές με τις φούντες στα οξύληκτα αυτιά του έχει χρώμα ερυθρόφαιο με μαύρες κηλίδες και είναι μήκους περίπου 1μ. και ύψους 50-70εκ. O Ευρασιατικός Λύγκας, ένα από τα τέσσερα είδη στον κόσμο, ιστορικά κατοικούσε σε όλη την Ελλάδα αλλά σήμερα υπάρχουν ελάχιστες αναφορές για την παρουσία μεμονωμένων ατόμων στα ελληνικά δάση (από τη Θράκη, τη Μακεδονία, την Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Στερεά Ελλάδα). Ο λύγκας εξαφανίστηκε από τις πεδιάδες της Ευρώπης μετά από την καταστροφή τεράστιων πεδινών δασικών εκτάσεων, την επέκταση και εντατικοποίηση της γεωργίας και τη μείωση των θηραμάτων που αποτελούσαν μέρος της τροφής του κι έτσι στράφηκε στα οικόσιτα και κυνηγήθηκε από τους βοσκούς. Είναι νυκτόβιο είδος, μοναχικό, τρέφεται με πτηνά, τρωκτικά και μικρά φυτοφάγα .

'Ιχνη 7,5*6εκ. μπροστινό πόδι και 6,5*5,5 το πίσω που μοιάζουν με τις αγριόγατας.

© Luc Viatour

Αγριόγατα, η ευέλικτη και αδάμαστη

Η Αγριόγατα της Ευρώπης μοιάζει με το γνωστό μας κατοικίδιο αλλά είναι μεγαλύτερη με μήκος σώματος 80εκ., ύψος 50εκ., ουρά εως 35εκ. και βάρος μέχρι 7 κιλά. Το χρώμα της είναι γκριζοκίτρινο με μαύρες ραβδώσεις που στην ουρά έχουν τη μορφή τεσσάρων δακτυλίων. Ζει στα δάση, μακριά από ανθρώπινες δραστηριότητες και σε μεγάλα υψόμετρα. Είναι νυκτόβιο αλλά το Φθινόπωρο βγαίνει και την ημέρα για αναζήτηση τροφής που συνίσταται κυρίως από τρωκτικά, αλλά και πτηνά, αυγά, ψάρια, αμφίβια και έντομα.

Ίχνη 5*4εκ. με ορατά τα 4 δάχτυλα από τα πέντε και καθόλου τα νύχια.

Βίδρα, ευφυής και πολυμήχανη

Hμι-υδρόβια και νυχτόβια, ζει κοντά σε όχθες και ρυάκια με καθαρά νερά και άφθονη τροφή, η οποία αποτελείται κυρίως από ψάρια και άλλους υδρόβιους οργανισμούς αλλά και πτηνά, ερπετά και μικρά θηλαστικά. Φωλιάζει σε στοές κάτω από το νερό με την βασική φωλιά να βρίσκεται εκτός νερού και πολύ καλά κρυμμένη. Στο νερό μπορεί να μείνει αρκετά και κολυμπά εξαιρετικά, ενώ κινείται με ευκολία και στην ξηρά. Έχει ανεπτυγμένη όραση, όσφρηση και ακοή. Έχει κυνηγηθεί για τη γούνα της και χαρακτηρίζεται κινδυνεύον στο Κόκκινο Βιβλίο, ενώ προστατεύεται σε όλη την Ευρώπη. Στην Ελλάδα υπάρχουν διάσπαρτοι πληθυσμοί ακόμα και σε μερικά νησιά, αλλά απειλούνται κυρίως από την υποβάθμιση των ενδιαιτημάτων τους, τη ρύπανση των υδάτων και το εκτεταμένο οδικό δίκτυο .

Τα ίχνη των μπροστινών άκρων είναι 6,5*6 και των πίσω 8,5*6εκ. με διασκελισμό 40εκ. Η ουρά σε μαλακό έδαφος αφήνει διακριτή γραμμή.

bbc.co.uk

wwf

Ελάφι, ελεύθερο και κοινωνικό

Σύμβολο του πολέμου για τους Αζντέκους και του 'Ηλιου για τους Μάγιας, ανάμεσα σε πλείστους συμβολισμούς που του απέδωσαν οι άνθρωποι στον κόσμο. Εξαπλώνεται στη Δ.Ευρώπη και βρισκόταν στη χώρα μας κατά το παρελθόν. Μοναδικός φυσικός πληθυσμός ελαφιού σήμερα ζει στα δάση της Ροδόπης σε περιοχή Natura 2000. Στον Εθνικό Δρυμό της Πάρνηθας ο πληθυσμός εισήχθη από τη Δανία και τη Βαλκανική. Δασόβιο είδος, προτιμά μεικτά δάση πλατύφυλλων και κωνοφόρων, αλλά και παραποτάμιες και αλπικές περιοχές, μακριά από ανθρώπινες δραστηριότητες. Τρέφεται με βλαστούς, οφθαλμούς, φύλλα, καρπούς και φλοιούς. Ο αριθμός των διακλαδώσεων στα κέρατα δείχνει την ηλικία του. Έχει ανεπτυγμένη ακοή, όσφρηση και όραση.

Ίχνη: οπλές μπρος 8*7εκ. και πίσω 7*4,5εκ., εξωτερικά καμπύλες, εσωτερικά ίσες, με διασκελισμό 80-150εκ. μέχρι και τα 2μ.

Ζαρκάδι, προσαρμοστικό και ανθεκτικό

Ημερόβιο είδος που ζει στην κεντρική και Βόρεια Ελλάδα, κυρίως σε δάση πλατύφυλλων, κωνοφόρων και μεικτά που του παρέχουν τροφή και κάλυψη. Το χειμωνιάτικο τρίχωμα είναι γκριζωπό, το καλοκαιρινό καφεκόκκινο, ανοιχτότερο χρώμα στην κοιλιά και λευκό κάτοπτρο, ενώ τα μικρά έχουν στίγματα. Τα κέρατα αναπτύσσονται μόνο στα αρσενικά και αλλάζουν κάθε χρόνο με μια διαδικασία πτώσης το Φθινόπωρο και επανέκφυσης. Τρέφεται με πληθώρα διαφορετικών φυτικών ειδών, τρώγοντας από τις ρίζες έως και τους καρπούς επιλέγοντας τα πιο θρεπτικά. Από την πληθώρα των θηρευτών που το κυνηγούν η αλεπού, ο λύγκας και ο λύκος μπορούν να σκοτώνουν σημαντικούς αριθμούς ζαρκαδιών. Στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας χαρακτηρίζεται ''Τρωτό'' και απειλείται κυρίως από το παράνομο κυνήγι.

Τα ίχνη των οπλών είναι στενά, 4*3εκ. κοίλα εσωτερικά, κυρτά ή παράλληλα εξωτερικά με διασκελισμό στο βάδισμα 90εκ. και τρέξιμο 1,40εκ. 

Panos Paleos

http://www.efsyn.gr

Πλατώνι, το ευαίσθητο

Είχε εισαχθεί στην Ευρώπη από τη Μ.Ασία και σήμερα ο μοναδικός ελεύθερος πληθυσμός βρίσκεται στη Ρόδο. Μοιάζει με μικρόσωμο ελάφι, χρώματος κοκκινόφαιου το καλοκαίρι και γκριζωπού το χειμώνα με λευκές κηλίδες. Τα κέρατα των αρσενικών ενώνονται στις διακλαδώσεις και μοιάζουν με παλάμες. Ζει σε δάση πεύκης και κοντά σε αγροτικές εκτάσεις και τρέφεται με φύλλα και καρπούς αλλά και φλοιούς δέντρων. Απειλείται από τη λαθροθηρία, την καταστροφή των ενδιαιτημάτων του, τις πυρκαγιές και τη μείωση των υδάτινων πόρων. Στο Κόκκινο Βιβλίο χαρακτηρίζεται ''κινδυνεύον'' είδος και προστατεύεται, ενώ μέρος της περιοχής που βρίσκεται στη Ρόδο περιλαμβάνεται στο δίκτυο Natura 2000. 

Αγριόγιδο, ο υπερήφανος αντάρτης

Ζει στα δασο-όρια σε μεγάλα υψόμετρα, χαρακτηρίζεται ''Σχεδόν Απειλούμενο'' ενώ αριθμεί περίπου 700 άτομα σε Πίνδο, Όλυμπο και Ροδόπη. Οι πληθυσμοί του είναι τόσο περιορισμένοι, ώστε βιώσιμοι να θεωρούνται ελάχιστοι. Έχει μήκος γύρω στο 1μ. και ύψος στα 82εκ. Xαρακτηρίζεται από τα κέρατα του που μοιάζουν με αγκίστρια, όπως της αντιλόπης και τις επιμήκεις μαύρες λωρίδες στις παρειές του προσώπου. Κινείται πρωινές και απογευματινές ώρες για αναζήτηση τροφής, ενώ την ημέρα κρύβεται ή, αν το δούμε, στέκεται σε βράχια. Εκτός από βλαστούς, φύλλα και καρπούς μπορεί να καταναλώνει βρύα και λειχήνες. Κύρια απειλή για το είδος αποτελεί το παράνομο κυνήγι.

Ίχνη από τις οπλές οξύληκτα, επιμήκη, λεπτά και σχεδόν παράλληλα 6*3εκ.

www.eoskavalas.gr

Αγριογούρουνο, ανήσυχο και στιβαρό

Εξαπλώνεται ευρέως σε Ευρώπη, Β.Αφρική και Ασία. Στη Στερεά Ελλάδα παρουσιάζει τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή πυκνότητα (Μ.Ο. 1,26 άτομα/τ.χλμ.). Επιλέγει δάση πλατύφυλλων, ιδιαίτερα οξιάς και κωνοφόρων, κυρίως ελάτης, ενώ μπορεί να ανέβει στα δασοόρια και να κατέβει σε γεωργικές καλλιέργειες. Είναι παμφάγο και καταναλώνει από βλαστούς και μανιτάρια μέχρι σκουλήκια, τρωκτικά και ψοφίμια. Ζει σε ομάδες με τη μητέρα και τα μικρά της μέχρι δυο ετών και τα αρσενικά σε δική τους ομάδα. Αν ενοχληθεί γίνεται νυκτόβιο, αλλιώς μετακινείται πρωί και σούρουπο και καλύπτει αποστάσεις πολλών χιλιομέτρων. Του αρέσει να κυλιέται στη λάσπη που επιλέγει για να απαλάσσεται από παράσιτα και μετά να τρίβεται στα δέντρα τα οποία αποφλοιώνει με τους κυνόδοντές του. Κυριότερος εχθρός του είναι ο λύκος.

Ίχνη ενήλικων 12*7εκ. με πλατιές οπλές κυρτές έξω και παράλληλες εσωτερικά με φανερό το πίσω δάχτυλο. 

Πάνος Παλαιός

Kostas Fikas

Αλεπού, ανεξάρτητη και πολυμήχανη

Κυνοειδές με ευρύτατη εξάπλωση παγκοσμίως και ανάλογη προσαρμοστικότητα σε ποικιλία βιοτόπων όπως δασώδεις εκτάσεις, θαμνότοποι και γεωργικές περιοχές. Ξεχωρίζει η φουντωτή ουρά της με λευκή απόληξη και τα λεπτά της πόδια που της επιτρέπουν να αναπτύσσει ταχύτητα 50χλμ/ώρα. Είναι νυχτόβιο είδος και τρέφεται, ανάλογα την εποχή και τη διαθεσιμότητα, με μικρά, κυρίως, θηλαστικά και άλλες ζωικής προέλευσης τροφές  (πτηνά, ψάρια, ασπόνδυλα, έντομα). Συμπληρώνει τις ημερήσιες τροφικές απαιτήσεις της με φυτικά είδη και μανιτάρια. Συνηθίζει να αποθηκεύει τροφή για αργότερα σε λάκκους που σκάβει.

Ίχνη 5*4εκ. μοιάζουν με του σκύλου αλλά πιο επιμήκη.

Νυφίτσα, αθόρυβη και θαρραλέα

Το μικρόσωμο αυτό ζώο που δεν ξεπερνά τα 25εκ. είναι σαρκοφάγο με ευρεία εξάπλωση. Θα τη βρούμε σε βουνά και πεδιάδες, βόρεια και νότια, αλλά προτιμά τα δάση και τις καλλιέργειες. Τρέφεται με ποντίκια, σκίουρους, ερπετά, αμφίβια, πτηνά και αυγά. Είναι νυκτόβιο αλλά μπορεί να τη δούμε και την ημέρα. 'Οταν δεν περιπλανιέται φωλιάζει σε δέντρα και θάμνους αλλά και σε έτοιμες φωλιές άλλων ειδών. Οι φυσικοί εχθροί της είναι η αλεπού και τα αρπακτικά πουλιά.

'Ιχνη μικρά 1,3*1εκ. με πέντε δάχτυλα και διακριτά νύχια.

Πετροκούναβο, το μοναχικό

Το μικρό αρπακτικό με ευρεία γεωγραφική εξάπλωση βρίσκεται σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα και στο Αιγαίο, το Ιόνιο, τα Δωδεκάνησα και την Κρήτη, από τα παράλια ως τα δάση κωνοφόρων. Ξεχωρίζει από το κουνάβι στο μπάλωμα του λαιμού που είναι λευκό και στην Κρήτη έχει μορφή κηλίδας. Είναι μοναχικό ζώο αλλά το θηλυκό με τα νεαρά συνιστούν ομάδα. Κυνηγά τη νύχτα κι έχει οξεία όραση και όσφρηση, αναρριχάται εύκολα και κολυμπά όταν χρειαστεί. Φωλιάζει σε σχισμές βράχων και δέντρων. Αποτελεί λεία της αλεπούς, του λύγκα και των αρπακτικών πτηνών. Έχει ευρύ διαιτολόγιο από μικρά θηλαστικά και νεκρά ζώα μέχρι ψάρια και φρούτα, το οποίο επηρεάζεται από τις περιβαλλοντικές συνθήκες. Συμβάλει στον έλεγχο του πληθυσμού των τρωκτικών χωρίς να λείπουν οι υλικές ζημιές σε κατοικημένες περιοχές.

Ίχνη 6*5εκ. μπρος, 5*4εκ. πίσω, με ορατά νύχια και όταν κινείται με άλματα μπορεί να επικαλύπτονται. 

http://www.fdparnonas.gr

http://www.freenatureimages.eu

Ασβός, προσαρμοστικός και διεισδυτικός

Καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης και έχει ευρεία εξάπλωση και στην Ελλάδα. Το μήκος του φτάνει τα 70εκ. και το ύψος τα 30εκ. 'Εχει μικρά μάτια και αυτιά, οξύληκτο ρύγχος και κοντή ουρά. Ξεχωρίζουν οι δυο λωρίδες σκούρου χρώματος από τη μύτη ως τα αυτιά στο λευκό του κεφάλι. Ζει σε γεωργικές εκτάσεις, στα δάση και σε θαμνότοπους και είναι παμφάγο, με ιδιαίτερη προτίμηση στα σκουλήκια. Φτιάχνει υπόγειες στοές με πολλές εξόδους απ' τις οποίες βγαίνει τη νύχτα με την οικογένειά του για αναζήτηση τροφής.

Ιχνη 7*5εκ. μπροστινά και 6*5εκ. πίσω πόδια με εμφανή μεγάλα νύχια.

Λαγός, ευκίνητος και απρόβλεπτος

Είναι ευρέως εξαπλωμένο φυτοφάγο θηλαστικό που ζει σε αραιά δάση, θαμνότοπους, πεδινές περιοχές και σε γυμνά βουνά. Διακρίνεται για τα μεγάλα, όρθια αυτιά του που του χαρίζουν οξύτατη ακοή. Κινείται πρωινές και απογευματινές ώρες και τις φωτεινές νύχτες, ενώ την ημέρα κρύβεται, λιάζεται ή κάνει αμμόλουτρα. Φτιάχνει περισσότερες από μια φωλιές σε κοιλότητες και θάμνους και κινείται παραπλανητικά για να αποφύγει τους θηρευτές του. Οταν κινδυνεύει χτυπά τα πόδια του και τρίζει τα δόντια του, ενώ αν ο κίνδυνος βρίσκεται κοντά του μένει ακίνητος.

Ιχνη μπροστά 4*4εκ., πίσω 15*5εκ. 

http://www.freenatureimages.eu

Μπαρμπαστέλλος, ο αθόρυβος

Οι ξεχασμένοι κάτοικοι των δασών με έντονα κατακερματισμένη κατανομή αποκαλύπτονται στους πολύ εντατικούς αναζητητές τους. Χαρακτηρίζεται ''Τρωτό'' και δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για τους πληθυσμούς τους.  Κυνηγά την τροφή του σε μεικτά και φυλλοβόλα δάση και δασωμένες κοιλάδες ποταμών. Εξαρτάται πολύ από τα ώριμα δάση με ηλικιωμένα δέντρα στις κοιλότητες των οποίων βρίσκει καταφύγιο. Τα χειμερινά του καταφύγια είναι πιθανότατα χαραμάδες βράχων και σπήλαια. Η βασικότερη απειλή του στην Ελλάδα φαίνεται να είναι η απώλεια ώριμων δέντρων, η ρύπανση των υδάτων και οι πυρκαγιές.

© Jeroen van der Kooij

Τρανορινόλοφος

Από τις μεγαλύτερες νυχτερίδες με μήκος στα 10εκ. και άνοιγμα φτερών στα 35εκ. Ζει σε δάση και θαμνώνες που περιστοιχίζονται από υδάτινο στοιχείο. Φωλιάζει σε σπήλαια και οικήματα και δραστηριοποιείται μετά το σούρουπο για να τραφεί με έντομα. Ζει μέχρι 30 έτη. Βασική απειλή συνιστά ο κατακερματισμός και η απομόνωση των βιοτόπων, οι ψεκασμοί για τα έντομα, και η διατάραξη στα καταφύγια τους. 

Πανος Παλαιός

Σκίουρος, ο επινοητικός και επίμονος

Ευρείας εξάπλωσης τρωκτικό με μήκος ως 28εκ., ουρά μέχρι 24εκ. και χρώμα γκριζοκόκκινο, περνά εύκολα από δέντρο σε δέντρο και παρατηρεί από ψηλά στα δάση. Είναι ημερόβιο και τρέφεται με καρπούς, μανιτάρια, βλαστούς, έντομα, ασπόνδυλα και αυγά. Η φωλιά κατασκευάζεται σε ηλικιωμένα δέντρα αρκετά ψηλά από το έδαφος και διαθέτει έξοδο κινδύνου. Τα νύχια στα πίσω πόδια το βοηθούν στην αναρρίχηση και η ουρά στην ισορροπία στις δύσκολες αποστολές. Το χειμώνα μένει αρκετά στη φωλιά του και τρέφεται με ότι έχει κρύψει στο έδαφος και σε τρύπες, συμβάλλοντας στην εξάπλωση των δασοπονικών ειδών. Κινδυνεύει από το κουνάβι, την αγριόγατα και τα αρπακτικά πουλιά, ενώ θηρεύεται για να φτιαχτούν πινέλα ζωγραφικής από την ουρά του.

'Ιχνη 3,5*2,5εκ. με πέντε δάχτυλα εμπρός και 4,5-3,5εκ. με τέσσερα δάχτυλα πίσω.

Ηλίας Τσέλος

Ασπάλακας, ο ακάματος αναζητητής

Οι τυφλοπόντικες δεν διαθέτουν όραση αλλά είναι προικισμένοι με άριστη όσφρηση για την εύρεση τροφής και την προστασία από τους εχθρούς αλλά και κοφτερά δόντια και δυνατά νύχια για να σκάβουν στοές. Ζουν σε θαμνώνες, λειμώνες, παρυφές δασών και αγρούς και γενικά όπου υπάρχουν κατάλληλες συνθήκες εδάφους για να φτιάχνουν υπόγειες φωλιές λίγα μέτρα κάτω απο το έδαφος. Τρέφονται κυρίως με γαιοσκώληκες και άλλα ασπόνδυλα. Το ζώο αυτό θεωρείται επιζήμιο για τα χωράφια, παρότι είναι σαρκοφάγο και εξοντώνεται με αποτέλεσμα να υπάρχει πιθανότητα να μειωθούν κατά περιοχές οι πληθυσμοί του.

Μικρά θηλαστικά

του δάσους:

μυωξοί, δασοποντικοί,

μιγαλές

Μυωξός

Νυκτόβιο ζώο που ζει σε δάση φυλλοβόλων και κωνοφόρων, φωλιάζει σε κοιλότητες δέντρων και πέφτει σε χειμερία νάρκη. Τρέφεται με καρπούς και φρούτα και σπανιότερα με έντομα και αυγά.

Κιτρινολαίμης ποντικός

Συγγενής του δασοποντικού ζει στα δάση και είναι νυκτόβιο, παμφάγο είδος, καταναλώνοντας κυρίως φυτική τροφή. Συχνά δεν ξεπερνά το ένα έτος ζωής. Φωλιάζει σε ρίζες και κουφάλες δέντρων.

Κηπομυγαλή

Eντομοφάγo είδος που ζει σε υγρές περιοχές, δάση και λιβάδια, κοντά σε νερό και επάρκεια τροφής (έντομα και μικρά ασπόνδυλα), καθώς έχει πολύ υψηλό μεταβολισμό. Αν δεν βρει τροφή πέφτει προσωρινά σε λήθαργο για να επιβιώσει.

Σκαντζόχοιρος

Κοινό είδος σε περιοχές με χαμηλή βλάστηση.

Φωλιάζει σε σωρούς από κλαδιά και φύλλα, οπότε μια τέτοια γωνιά στον κήπο μπορεί να είναι ελκυστική. Είναι νυκτόβιο, παμφάγο και πέφτει σε νάρκη το χειμώνα για εξοικονόμηση ενέργειας. Προτιμά να καταναλώνει σκαθάρια, κάμπιες και σκουλήκια. Αν απειληθεί ανασηκώνονται οι άκανθες (κάπου 6000) για προστασία και ακολουθεί το κουλούριασμα. Αντέχει το δηλητήριο των φιδιών αλλά όχι στα δηλητήρια για τα παράσιτα.

Ερπετά

Μεσογειακή χελώνα

Ζει σε δάση, θαμνώδεις περιοχές, καλλιέργειες και χέρσα εδάφη με πλούσια βλάστηση μέχρι τα 1400μ.  Φέρει έντονα θολωτό χέλυο καστανόφαιου χρώματος μήκους έως 25εκ. Είναι θερμόφιλο, ημερόβιο, φυτοφάγο είδος. Ξεχωρίζει από την Ελληνική χελώνα από τις δύο πλάκες πάνω από τη βάση της ουράς και τη φολίδα στην άκρη της. 

Όλα τα είδη χελώνας (όπως και τα υπόλοιπα είδη της άγριας ζωής στη χώρα μας) προστατεύονται αυστηρά βάση της Κοινοτικής Οδηγίας 92/43/ΕΕ και της Ελληνικής νομοθεσίας απαγορεύοντας την αιχμαλωσία και το εμπόριο τους. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούμε να παίρνουμε χελώνες και άλλα άγρια ζώα στα σπίτια μας.

Κρασπεδωτή χελώνα

Το όνομα της το έχει πάρει από το σχήμα που έχει το πίσω μέρος του καβουκιού της που είναι σαν κράσπεδο. Οι πλευρικές τις πλάκες στο πίσω μέρος είναι σχεδόν οριζόντιες. Είναι πιο μεγάλη χελώνα σε σύγκριση με τις άλλες δύο γιατί φτάνει μέχρι και τα 40 εκ. Το καβούκι της έχει συνήθως αποχρώσεις καφέ, γκρι και μαύρο και η επουραία πλάκα είναι απλή.

Maurizio Sighele

Ελληνική χελώνα

Bρίσκεται στην Ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα σε ποικίλα περιβάλλοντα από βραχώδεις πλαγιές μέχρι δασικές εκτάσεις. Οι χρωματισμοί διαβαθμίζονται μεταξύ κιτρινόχρυσου, σκούρου καφέ και μαύρου. Το μήκος του χέλυου φτάνει τα 30εκ. και είναι σχετικά λείο με απλή επουραία πλάκα. Μπορεί να ζήσει πάνω από 100 έτη. Ξεχωρίζει για τα σπιρούνια στα πόδια.  Είναι ημερόβιο, φυτοφάγο είδος και στις κρύες περιοχές, πέφτει σε χειμερία νάρκη. Η παράνομη αιχμαλωσία και θανάτωση και τα ατυχήματα στο οδικό δίκτυο έχουν κατατάξει τις  χερσαίες χελώνες ‘’Τρωτό’’ είδος σύμφωνα με το  Κόκκινο Βιβλίο των απειλούμενων ειδών. Τα χελωνάκια γεννιούνται με μαλακό κέλυφος και κατά την διάρκεια των πρώτων μηνών η θνησιμότητα είναι πολύ υψηλή καθώς αποτελούν θήραμα για αλεπούδες, καρακάξες, ποντίκια, φίδια και αρπακτικά.

Κονάκι

Είναι άποδη σαύρα με βλέφαρα και ακουστικό πόρο που τη διαφοροποιούν από τα φίδια. Δεν ξεπερνά σε μήκος τα 50εκ. και το συναντάμε στα ορεινά της ηπειρωτικής χώρας από ορεινά λιβάδια, δάση, θαμνώνες μέχρι παρόχθια βλάστηση και χέρσα εδάφη κοντά σε νερό. Τα χρώματα που θα δούμε είναι χαλκοκάστανο προς γκρίζο και στα νεαρά υπάρχει ράβδωση στη ράχη και την ουρά. Όταν δεν κρύβεται κάτω από πέτρες και φύλλα, λιάζεται ενώ το χειμώνα πέφτει σε νάρκη. Είναι ακίνδυνη αλλά θανατώνεται γιατί τη μπερδεύουν με φίδι. Τρέφεται με σαλιγκάρια και γυμνοσάλιαγκες, έντομα και σκουλήκια, οπότε είναι πολύτιμος συνεργάτης στα χωράφια. 

Τοιχογουστέρα

Ημερόβια σαύρα που τη βρίσκουμε συχνά σε ποικιλία ενδιαιτημάτων. Κινείται γρήγορα, λιάζεται συχνά σε πέτρες και βράχια και είναι ακίνδυνη. Τρέφεται κυρίως με ασπόνδυλα.

Σαύρα της Ρούμελης

Εξαπλώνεται στη Δυτική Ελλάδα και τα νησιά του Ιονίου μέχρι τα 1200μ. Έχει ολικό μήκος περίπου 20 εκ. Το χρώμα σκούρο γκρίζο ως μαύρο διακόπτεται στα αρσενικά με εντυπωσιακό γαλάζιο στο λαιμό και πορτοκαλί στην κοιλιά. Ακολουθεί και αυτή κρυπτικό πρότυπο διαβίωσης και είναι θεατή κατά το στάδιο θερμορρύθμισης σε ηλιόλουστες θέσεις. Τρέφεται με έντομα και προνύμφες καθώς και ποικιλία εδαφόβιων αρθρόποδων.

Τρανόσαυρα

Συναντάται σε ποικιλία ενδιαιτημάτων σε όλη την Ελλάδα και μέχρι τα 2000μ. Είναι μεγάλη σαύρα με μήκος που φτάνει το μισό μέτρο. Είναι ευκίνητη και ταχύτατη, αναρριχάται, κολυμπά και εκτελεί άλματα από δέντρα. Τρέφεται με έντομα, ασπόνδυλα και άλλες σαύρες. Τα θηλυκά έχουν ανοιχτότερο χρώμα και τα νεαρά καστανό με ραβδώσεις. Η κοιλιά διαθέτει οκτώ σειρές φολίδων και στα μάτια διακρίνονται κοκκία που τη διαφοροποιούν από την πρασινόσαυρα.

Λιμνόφιδο

Ζει κοντά σε ποτάμια, λίμνες, υγρότοπους και έλη. Είναι λεπτό με στενό κεφάλι και ξεπερνά το 1μ. μήκος. Το χρώμα είναι γκρίζο, λαδί, καστανό, με εγκάρσιες ραβδώσεις στη ράχη. Το κάτω μέρος είναι κιτρινωπό, όπως και στο νερόφιδο, για να κολυμπούν απαρατήρητα από τους εχθρούς τους. Τρέφεται με ψάρια και αμφίβια. 

Σπιτόφιδο

Ένα φίδι κοντά στο ένα μέτρο που βρίσκεται συχνά σε κατοικημένες περιοχές και οικίες, αγροτικές και δασώδεις περιοχές μέχρι τα 1600μ.

Χαρακτηριστικό το ανάποδο Υ απ' όπου ξεκινούν οι κοκκινοκάστανες κηλίδες της ράχης του με μαύρο περίγραμμα σε γριζοκάστανη βάση. Είναι κυρίως εδαφόβιο και δραστηριοποιείται την ημέρα ως αργά το σούρουπο. Τρέφεται με μικρά θηλαστικά, πτηνά, σαύρες και έντομα. 

Οχιά

Ευρύοικο είδος με παρουσία από δάση και καλλιέργειες μέχρι φρύγανα και βραχώδεις περιοχές. Μπορεί να φτάνει το ένα μέτρο, έχει κοντή ουρά και χαρακτηριστικό έπαρμα στο ρύγχος. Τα θηλυκά έχουν γκρίζο, καστανό χρώμα και τα αρσενικά γκριζωπό με σκουρόχρωμη ζικ ζακ ταινία στη ράχη. Μπορεί να αναρριχάται και να κολυμπά. Τρέφεται με μικρά θηλαστικά, σαύρες και πτηνά. Διαθέτει ισχυρό δηλητήριο, επικίνδυνο για τον άνθρωπο.